Pubers in de ruimte

Eerder schreef ik over Marie Kondo en kinderen. Veel van de tips voor kinderen gaan ook op voor pubers. Toch zijn pubers (en prepubers) anders in hun gedragingen en beleving van ruimte. In hun hoofden vindt in deze jaren waanzinnig veel verandering plaats. Des te meer reden om ze structuur te bieden, bijvoorbeeld in hun woonruimte. Zeven tips!

Pubers leven in hun eigen wereld.

Thuis betekent dit dat ze heerlijk hun gang gaan. Jas en tas worden op de grond gesmeten, schoenen uitgeschopt op een plek waar je je nek erover breekt. Boterhammen worden driftig gesmeerd, beleg niet teruggezet. Ongeopende gordijnen en onopgemaakte bedden in de slaapkamers; kleding, strips en snoepwikkels in alle hoeken. Toiletpapier wordt in grote hoeveelheden door de wc gespoeld, lege rolletjes vrolijk uitgestald...

Herkenbaar? Uw jongere kind doet een aantal van deze dingen waarschijnlijk ook, maar is nog in de leeftijd dat hij dit moet leren. Uw partner doet het misschien ook, maar daar steekt u een stokje voor. Maar uw puber? Pubers laten we gaan. Want ach, daar zijn het pubers voor. Niet doen! Want hoe ouder ze worden, hoe lastiger het wordt ze deze patronen af te leren.

Tip 1 - Maak regels voor gemeenschappelijke ruimtes

Stel duidelijke regels op voor het gebruik van gemeenschappelijke ruimtes: Schoenen netjes naast elkaar in de gang, bijkeuken, en liefst in eigen kamer. Jassen aan de kapstok, school- en sporttas direct leegmaken bij binnenkomst. Keukenla en keukenkastjes dicht als er aan het aanrecht met eten gerommeld wordt, anders belanden kruimels en andere etensresten een verdieping lager. Eten doen we aan tafel, en we ruimen alles op: zowel de restanten van genuttigde etenswaren als ons eigen bord. Tijdschriftjes na het lezen uit de handen laten vallen? 'Jammer, in de prullenbak!' En niemand gaat slapen voordat de eigen kleding mee naar de slaapkamers is genomen (en opborgen).

Gaat het er bij u nu al zo georganiseerd aan toe? Prima, niets aan veranderen! Of laat u uw puber juist lekker zijn gang gaan, en klinkt dit u in de oren als een militair regime? Slaap er dan nog eens een nachtje over. Want respect voor ruimte en spullen die erin staan, brengt pubers respect bij voor hun omgeving. Iets waar pubers de rest van hun leven profijt van hebben.

Tip 2 - Clean desk policy

De meeste kinderkamers zijn van het begin van af aan uitgerust met een bureautje, of werkplek. Als kinderen jong zijn, is de functie waarschijnlijk teken-, lees- of knutseltafel. In de praktijk wordt zo'n tafel weinig op die manier gebruikt. Tekenen, knutselen of lezen doen we nu eenmaal liever in de woonkamer. Tegen de tijd dat het bureau echt als studietafel zou moet moeten fungeren, is het patroon om deze tafel te gebruiken als dumpplek voor van-alles-en-nog-watjes, er al diep ingesleten.

Zaken als huiswerk maken op een niet opgeruimd bureau kunnen een ware crime worden, want er ligt altijd wel iets op tafel om mee te spelen of mee te rommelen. Het spreekt voor zich dat je lekkerder werkt aan een rustig en leeg bureau, dan een tafel die bezaaid ligt met spullen. Je puber zo ver krijgen dat hij dit ook inziet, en hiernaar handelt, is een kwestie van discipline en consequent zijn. De regel is: bureau strak en leeg, ofwel 'clean desk policy'. Dit geldt niet alleen voor de momenten dat er aan het bureau gewerkt wordt, maar is een regel 'for ever'. Het effect van een rommelige werktafel op de concentratie en rust, is namelijk nog groter dan u nu denkt. Een rommelplek is een plek waar je liever niet naar kijkt, en laat staan, lekker gaat zitten of werken. Huiswerk uitstellen of overslaan, kan het resultaat zijn.

Tip 4 - Alles een vaste plek

Het klinkt als een open deur, maar je puber is het meest gebaat bij een huis waar alles vindbaar is. En alles is vindbaar, als alles een vaste plek heeft. Net als bij jongere kinderen geldt: goed voorbeeld doet volgen. De meeste ouders beweren dat bijna alles in hun huis een vaste plek heeft. Het probleem is vooral dat hun medebewoners spullen niet terugleggen. Dat kan waar zijn, maar de vraag is, hoe dat komt. In de meeste gevallen zijn rondslingerende voorwerpen voorwerpen die op meerdere plaatsen in het huis te vinden zijn. Denk maar aan een schaar: deze is bij veel mensen zowel te vinden in hun dressoir, in de keukenla, in de badkamer, op de werkkamer, en misschien nog in de schuur. Je kan 'm dus overal vandaan halen, en overal terugleggen. Vaak eindigt zo'n arm schaap tussen wat pennen, paperclips en en een aantal verdwaalde batterijen in een fruitschaal. Niet nodig als u gewoon een potje of laatje heeft waar alleen maar scharen in liggen en niets anders.

Een ander veelvoorkomend probleem wordt gevormd door spullen die meerdere 'vaste' plekken hebben. Voorbeeld van een voorwerp dat meerdere vaste plekken heeft (of waarvan de vaste plek zich steeds verplaatst), is een afstandsbediening. Deze vind je of naast de televisie, of op de bank, of onder de bank, of onder de kussens van de bank, of, ik zeg maar iets raars, achter een plantenbak in de vensterbank. Het ding kan zelfs ('...waarschijnlijk van bankleuning afgegleden...') in de krantenbak liggen! Creëer één plek. Baken deze plek duidelijk af. Vertel alle bewoners dat dat de plek is geworden.

Tip 5 - Bewegen, bewegen, bewegen

De meeste pubers bewegen te weinig. Dit ondanks het feit dat we als ouders zo verschrikkelijk ons best doen om onze kinderen te laten sporten. De vele uren 'zitten' wegen gewoon niet op tegen die paar uur bewegen op een dag. Grootste boosdoeners: zittend leren, zittend gamen, zittend chatten/appen, en zittend tv-kijken. Daag uw puber ook thuis uit om meer te bewegen. Blaas de Wii nieuw leven in, en doe mee. Schaf een muziekinstrument aan, zoals een tweedehands gitaar of drumstel (met koptelefoon!), en laat uw puber er domweg op tokkelen en tikken. Geen principieel gedoe over 'eerst op les'. Muziekinstrumenten zijn leuk in allerlei situaties en ze zijn er voor iedereen. Koop een tafeltennis- of sjoeltafel. Hang ringen of rekstok op in huis. (En schaam u niet als u er zelf regelmatig aan hangt.) Haal een boksbal in huis waar uw puber op tekeer mag gaan, of een grote rubberen bal om overheen te rollen. Kunt u, of wilt u niets nieuws aanschaffen, juich het dan toe als uw kind verschillende houdingen aanneemt tijdens het leren of lezen. Staan, lopen, ondersteboven aan het stapelbed hangen, iedere actieve houding is goed als afwisseling van het stilzitten op een plek, juist in uw eigen huis.

Tip 3 - School- en sporttas onmiddelijk leegmaken

U kent het wel: Puber komt uitgeput terug van avondtraining van een willekeurige sport (waarom zo laat?), ploft neer om nog een verlaat avondmaal naar binnen te werken (ajjj!), werpt sporttas neer onder de kapstok, om deze pas weer te ontdekken tegen de tijd dat de volgende training aanbreekt. Zit er een kleine vakantie of 'training afgelast' tussen, dan kunt u wel raden wat u in de tas aantreft. Een roofdierverblijf in Artis is er niets bij vergeleken. Vergeten schooltas idem dito: de inhoud van de lunchbox (boterhammen die hij of zij toch niet lekker vond) lijkt verandert in een organisme uit het planten- of zwammenrijk, maar dan een met pootjes.

Uw puber uitfoeteren, of beter, hem er liefdevol aan herinneren dat hij zijn tas leegmaakt bij het thuiskomen, is op dat moment tegen dovemansoren spreken. Hij zal hooguit denken: blij dat ik die tas niet geopend heb! Hoe zorg je dat je dit stadium niet bereikt?

Marie Kondo zegt: Leer jezelf de routine om je tas bij binnenkomst tot op de bodem leeg te maken. Doe dit consequent, of je de spullen nu de volgende dag nodig hebt of niet. Niet alleen is dit een kans om je tas leeg en schoon op te hangen. Het is ook de manier om terug te blikken op de dag, en de dag in harmonie af te sluiten. Je laat namelijk al je spullen door je handen gaan, en dus ook de herinneringen aan de momenten waarop ze van pas kwamen (of juist niet van pas kwamen!). Heb je dit ritueel gedaan (kost hooguit drie minuten ), dan kan je de dag ook echt loslaten en met een goed gevoel ontspannen.

Tip 6 - Vegen, dweilen en stofzuigen

Iets wat de meeste pubers graag door hun ouders of de schoonmaker laten doen, is afstoffen, vegen, dweilen en stofzuigen. Dat is jammer, aangezien dit an sich hele ontspannende en rustgevende bezigheden zijn. Pubers die dit vaker doen, zullen er -net als bij het opvouwen van kleding- lol in gaan krijgen. De zich herhalende bewegingen van links naar rechts stimuleert de werking van beide hersenhelften. Prima dus als je puber het huiswerk maken vooraf laat gaan door een grote schoonmaak op de slaapkamer. Ditzelfde mogen pubers eens in de zoveel tijd ook in de gemeenschappelijke ruimtes doen. Ook dat laat ze met meer waardering naar een schoon en opgeruimd huis kijken.

Tip 7 - Vroeg beginnen

Wie na het lezen van deze tips staat te popelen om het roer om te gooien, dient het volgende voor ogen te houden: Het spreekt voor zich dat een jonge puber, of prepuber makkelijker mee te krijgen zal zijn, dan een kind dat zich aan het einde van de pubertijd bevindt. Een kind van negen of tien vindt het heerlijk om dingen samen te ontdekken. Een oudere puber ontdekt het liever zelf. Begin daarom vroeg met deze duidelijke regels, die zowel u als uw kind veel rust en plezier zullen bieden.

Weetje/Ideetje:

Bij een gezin van drie kinderen en ouders met elk drie paar schoenen (sport-, buiten en nette schoenen) staan er algauw vijftien paar schoenen in de gang. Een schoenenkast lijkt de oplossing, maar wordt al snel een lelijke sta-in de-weg. Tel de tassen bij de schoenen op: schooltas, sporttas, en uitgaanstas, en dan is de hal gevuld met vijfenveertig objecten. Je ontvangsthal is geen balzaal, dus waarom schoenen en tassen niet op de eigen kamer?

Vaste plek is heilig

Een vaste plek verandert niet steeds van plek. Een vaste plek is heilig. Het is een afgebakende plek waar iedereen goed bij kan, waar het voorwerp goed en soepel in past, en waar het voorwerp goed zichtbaar is. Leg je het voorwerp niet terug op de plek waar het hoort, dan zend je de boodschap uit dat het voorwerp een nieuwe plek heeft gekregen. Dit veroorzaakt verwarring voor de omgeving, of inspireert je omgeving op een verkeerde manier: ze zullen dat voorwerp ook niet meer terugleggen, of erger nog, er nog andere spullen bijleggen waar ze ook niet van weten waar het hoort: het begin van een 'clutterplek'...

Meer over rommel op het bureau

Je brein is een kei in het registreren van zowel mooie als afstotelijke beelden, en vooral in het opslaan van deze extremen. Dat een bureau leeg wordt gemaakt voor studieactiviteiten (dan ben je al een heel eind, denk je), neemt niet weg dat de staat waarin het meestal verkeert, een staat van rommel is. Je brein heeft dus twee plaatjes in het archief: een rommelige aanblik, en de tijdelijke staat van orde. Ook bij het werken aan de leeggemaakte tafel, werkt het beeld van de rommel nog door. Je hersens kunnen je dan bijvoorbeeld de boodschap geven om snel of haastig te werken, zo van: snel, snel werken, want voor je het weet, ligt de rommel er weer.