Help, een verzamelaar!
- De Ruimtespecialist
- 20 nov 2016
- 7 minuten om te lezen
Ergernissen over het huishouden of ‘domestics’ hangen we niet graag aan de grote klok. Het is niet sexy als het thuis een rommel is, of als je ruimtes maar niet ingericht krijgt. Uit ervaring weet ik dat iedereen wel zo’n ruimte in huis heeft. Het is zo’n ruimte waar bezoek beter niet kan komen en die je zelf ook gruwelend betreedt. In de meeste gevallen zijn het niet de ruimtes zelf, maar is het de bestemming die een bewoner aan de ruimte heeft gegeven. Zo’n bestemming kan zijn: 'fijne speelgoedruimte'. Het kan ook een ruimte zijn om lekker te knutselen aan versterkers en boxen, of om versterkers, boxen en stereotorens op te slaan. Raakt zo'n plek overvol, dan blijft er weinig ruimte over om plezierig te kunnen spelen of te werken. 'Zwijnenstal' is dan de nieuwe benaming voor de ruimte, of 'dumpplek'. Wanhoop niet als u dit beeld herkent. Troost u, u bent niet de enige.
Dumpplek klinkt denigrerend. Het is het woord dat huisgenoten gebruiken voor hun partner of medebewoner die overal spullen rond laat slingeren. Het kan ook zijn dat partner, kind of huisgenoot spullen verzamelt en deze op verschillende plekken in huis ‘stalt’. Niemand kijkt graag naar spullen die opgestapeld, weggestouwd, of over de grond verspreid liggen. In negen van de tien gevallen is de persoon die de opeenhoping van spullen veroorzaakt ook niet blij met de situatie. Veel liever zou hij zijn ruimte leeg en overzichtelijk hebben, en zijn schatten mooi uitgestald zien. Maar waar, en hoe? In deze tekst wil ik de verzamelende persoon graag centraal stellen, en niet zozeer de persoon die zijn eigendommen uit luiheid of vermoeidheid laat rondslingeren. Het probleem van 'gewoon rondslingerende spullen' is namelijk dat ze gewoon geen vaste plek hebben, of dat ze na gebruik niet teruggezet worden op hun vaste plek. Dit probleem is eenvoudig op te lossen, en besprak ik eerder in andere artikelen. Het principe is:
Ieder voorwerp heeft een vaste plek.
Het voorwerp is zichtbaar op zijn opbergplek.
Voorwerpen uit dezelfde categorie bevinden zich bij elkaar.
Voorwerpen gaan na gebruik direct terug naar hun vaste plek.
Rommel van de verzamelaar is een ander soort rommel. De voorwerpen hebben vaak wel een vaste plek en alles uit dezelfde categorie ligt vaak ook bij elkaar. Na gebruik gaat het terug naar de vaste plek. Maar... de voorwerpen zijn niet altijd zichtbaar als de verzamelaar ze opbergt. Ze zijn niet zichtbaar, simpelweg omdat het er zo veel zijn.
Hobby
Als je het de verzamelaar zelf vraagt, zal hij zeggen dat hij een hobby heeft, en wel -en hier zal hij verlegen bij lachen- een uit de hand gelopen hobby. Diep in zijn hart weet hij echter dat het meer is dan een uit de hand gelopen hobby. Laten we het gedrag van de verzamelaar eens nader bestuderen. De verzamelaar die speelgoed of elektronica verzamelt, haalt deze spullen in grote hoeveelheden zijn huis in. Speelgoed en elektronica zijn maar voorbeelden, maar in principe kan een verzameling alles zijn waar je naar kan kijken of mee kunt rommelen. De verzamelaar gaat heel gericht op zoek naar artikelen die onderdeel uitmaken van een grotere hoeveelheid artikelen van dezelfde soort, zeg maar ‘een serie’. Doel van het verzamelen is een verzameling compleet te krijgen.
Wanneer een verzameling precies compleet is, is niet altijd te zeggen. Van een Albert Heijn-actie (zoals het verzamelen van zegels, pannen, of voor kinderen smurfen of voetbalplaatjes) is het proces en het eindbeeld duidelijk. Een zelfbedachte actie daarentegen zoals ‘ik verzamel kerststalletjes van over de hele wereld’, kan lastiger zijn. ‘Compleet’ hoeft overigens niet te betekenen dat alle voorwerpen daadwerkelijk bij elkaar staan. Sommige verzamelaars zijn al tevreden als ze in hun hoofd een overzicht hebben van alle artikelen die bij de serie horen. Ze willen de producten natuurlijk wel graag zien, en liefst ook vasthouden en even in huis halen. De producten echt 'bezitten' of houden is echter niet aan de orde. Het ontdekken en vervolgens ´scoren´ van het gewild object uit de serie is voor hen de grootste lol. Op het moment dat het object ‘gescoord’ is, het van alle kanten bekeken en bewonderd is, mag het unieke exemplaar weer verdwijnen. Het product verdwijnt in een oude doos, of de verzamelaar geeft het weg, ruilt het of verkoopt het.
Voortdurende onrust
Overeenkomst tussen verschillende vormen van verzamelen is dat er een voortdurende onrust is om bepaalde objecten in handen te krijgen. Is dat gelukt, dan verlegt de verzamelaar direct de focus naar het volgende object, dat tijdelijk, of voor lange tijd in huis gehaald moet worden. Het spreekt voor zich dat de onrust die de verzamelaar bij zich draagt, de omgeving onrustig maakt. Waar is mijn partner, kind of onze huisgenoot nu weer naar op zoek? Wat wordt er straks weer het huis in gesleept? En de grootste zorg: Waar wordt het gestald?
Wat een omgeving zelden ziet, of weinig aandacht aan besteedt, is hoe blij de verzamelaar is als hij weer iets gescoord heeft. De aanwinst van een nieuw verworven exemplaar kan voelen als de geboorte van een kind, of het terugvinden van een langverloren zoon of dochter. Dit klinkt misschien overdreven, maar vraag een verzamelaar in uw omgeving maar eens te vertellen over zijn nieuwste aanwinst. Ik voorspel u dat hij zal opveren bij de vraag: zijn ogen zullen glanzen, zijn bloed zal harder stromen. Hij zal struikelen over zijn woorden van enthousiasme. Want hoe vaak gebeurt het dat mensen naar zijn verzameling vragen? Zelden! Verzamelen is een taboe. Verzamelen loopt bijna altijd uit de hand.
Uit de hand lopen
Inderdaad loopt het verzamelen bij veel mensen uit de hand. De meeste verzamelaars halen zo veel in huis dat het huis te klein lijkt te worden als opslagplaats. Waarom doen ze dat? Het lijkt erop dat verzamelaars zichzelf troosten met het verzamelen. Het verzamelen is een manier om afleiding te vinden voor bepaalde gevoelens van onrust, leegheid of verdriet. Het kan ook zijn dat de verzamelaar voor iets vlucht. Hij kan bijvoorbeeld willen vluchten uit een omgeving waar hij niet helemaal kan aarden. Mogelijk heeft hij het idee dat de maatschappij of naaste omgeving te hoge eisen aan hem stelt, en is hij liever alleen met zijn spullen dan veel onder de mensen. Door te verzamelen probeert hij een omgeving voor zichzelf te creëren waar hij wel grip op heeft, en die hij kan controleren.
Nog een andere verklaring is dat de verzamelaar een probleem heeft met plannen en organiseren, en optimistisch is over de hoeveelheid objecten die een ruimte aankan. Een verzamelaar kan slachtoffer zijn van zijn eigen creatieve geest, en kan -nog voordat hij de artikelen in huis haalt- steeds nieuwe bestemmingen voor de spullen bedenken. Het aantal bestemmingen is op een gegeven moment zo groot, dat hij bang is te kort te komen. En zo haalt hij grote hoeveelheden identieke (of vrijwel identieke) exemplaren in huis. Ook hier komt het neer op een onvermogen (of soms ook onwil) om goed te plannen en te organiseren.
Vicieuze cirkel
Wat de oorzaak ook moge zijn, het netto resultaat is dat de omgeving van de verzamelaar zich gruwelijk kan gaan ergeren aan het obsessieve gedrag van de verzamelaar. De omgeving levert kritiek, en zal de verzamelaar in sommige gevallen zelfs proberen te stoppen. Voor een verzamelaar werkt dit averechts. Hij kan zich eenzaam en onbegrepen voelen. De behoefte om zich terug te trekken en zich nog meer op het verzamelen te storten, zal alleen maar toenemen. Op die manier kan er een vicieuze cirkel ontstaan: verzamelen -> negatieve reacties -> nog meer verzamelen. Ook schaamtegevoel kan ontstaan en sterker worden naarmate de verzamelaar zich afgewezen of tegengewerkt voelt.
Wat is de juiste manier om met verzamelen om te gaan? Een aantal tips:
Hou voor ogen dat de behoefte om te verzamelen iets is wat we allemaal in meer of mindere mate in ons hebben.
Realiseer je dat je een ander niet kan stoppen om te verlangen naar spullen.
Toon interesse in dat wat een ander verzamelt. Nodig verzamelaars uit om te vertellen over hun verzameling, en exemplaren te laten zien.
Creëer -samen met de verzamelaar- vaste plekken voor spullen die hij in huis haalt, en baken deze plekken duidelijk af.
Idealiter heeft zowel de verzameling als ieder apart product een eigen, afgebakende plek. Bij het creëren van deze plekken, weet u bij voorbaat ook precies hoeveel ruimte het op te bergen in zal nemen. De ruimte is beperkt. Is de de ruimte vol, dan zal er ruimte gemaakt moeten worden in de bestaande ruimte die je bestempeld had om schatten op te nemen.
Maak duidelijke afspraken over de aanschaf van nieuwe opbergsystemen. Overtuig de verzamelaar ervan dat de verzameling beter tot zijn recht komt als je de objecten in een overzichtelijke hoeveelheid opbergsystemen plaatst. Op die manier staan ze centraal in de ruimte, net als in een tentoonstellingsruimte in een museum. Een overzichtelijke hoeveelheid opbergsystemen oogt veel uitnodigender dan de schatten op te bergen in tientallen opbergsystemen die de ruimte volledig vullen.
Geef de ruimte ook daadwerkelijk het uiterlijk van een tentoonstellingsruimte, en niet van een opslagruimte. Want waarom zou u uw producten op willen slaan? Opslaan betekent dat de spullen lange tijd niet meer gezien zullen worden. Producten die u niet kunt zien, zult u vergeten, en dat is jammer. Maak dus een selectie en behoudt alleen die stukken waar u echt blij van wordt.
Het laatste punt uit de tips is de meest lastige voor een verzamelaar. Weliswaar zal hij onderscheid maken tussen de exemplaren waar hij echt blij van wordt, en exemplaren die van iets mindere kwaliteit zijn. De mindere exemplaren wegdoen, is voor de verzamelaar echter geen optie, aangezien de verzameling dan niet meer compleet is/voelt. De mindere exemplaren uitstallen naast de superexemplaren zal hij ook niet zo snel voor kiezen. De afspraak dat alles wat in huis gehaald wordt ook tentoongesteld wordt, is dan de oplossing. Durf je verzameling aan jezelf en je omgeving te tonen. Op die manier blijf je eerlijk en open over wat je in huis hebt. De verzamelaar kan met mensen over zijn verzameling praten, en er iedere dag weer blij van worden.
Hamvraag
Tot slot, de hamvraag: Is een verzamelaar ooit uitverzameld, en zou hij überhaupt kunnen stoppen met verzamelen? Mijn antwoord op deze vraag is dat de meeste verzamelaars niet uitverzameld raken, maar dat er zeker uitzonderingen op de regel zijn.
Wat een verzamelaar echt kan veranderen, is -zoals eerder gezegd- het tentoonstellen van zijn verzameling (of verzamelingen). Weet wat je in huis hebt. Veel verzamelaars denken namelijk wel te weten wat ze in huis hebben, maar als ze echt gaan tellen, blijken ze veel meer te hebben dan ze dachten. Dit geldt met name voor mensen die steeds wisselen van verzameling en die dus ook meerdere verzamelingen hebben. Deze laatste groep weet de verzamelingen heel goed op te bergen, en telkens weer nieuwe opbergplekken te creëren. Dat ze niet precies weten hoeveel ze hebben, maakt ook dat ze niet vast kunnen stellen wanneer een verzameling compleet is, wat weer samenhangt met het steeds weer beginnen van nieuwe verzamelingen. Ook dit is een vicieuze cirkel, die mijns insziens doorbroken kan worden op het moment dat de verzamelaar het totaaloverzicht van zijn verzamelde producten durft te aanschouwen. Hier is veel moed voor nodig. Maar het levert veel op. Voor beide partijen.
Comments