Wiens verantwoordelijkheid is de aantrekkelijkheid van de werkomgeving?

Werkgevers, opvoeders en leerkrachten dragen verantwoordelijkheid als het gaat om het creëren van een aantrekkelijke omgeving voor personeel of kinderen. Pas als het klimaat op dat niveau op orde is, krijgen werknemers, leerlingen of kinderen thuis ook de ruimte en kans om een gezonde en aantrekkelijke omgeving voor zichzelf te creëren.

Werkgevers, opvoeders en leerkrachten hebben een taak in het creëren van een aantrekkelijke omgeving voor personeel of kinderen. Ze zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de ruimte waarin ze leven en werken. Werknemers, kinderen thuis, en leerlingen op school bevinden zich tot op zekere hoogte dus in een afhankelijkheidspositie. Helemaal afhankelijk zijn ze niet, want ze dragen zelf ook verantwoordelijkheid. Als individu zorg je er bijvoorbeeld voor dat je je werkplek iedere dag schoon en netjes achterlaat. Als groep is er de verantwoordelijkheid die je als team deelt. Zo ben je als team bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het gebruik van de gemeenschappelijke ruimtes. En je bent er als team om elkaar te inspireren, motiveren en corrigeren als het om het gaat om het op orde houden van de ruimte. Hoofdverantwoordelijke voor het creëren en behouden van een werkbare, leefbare en ook aantrekkelijke omgeving blijft echter de werkgever (of de school, een leerkracht of ouder). Pas als het basisklimaat op dat niveau op orde is, krijgen werknemers, leerlingen of kinderen ook de ruimte en kans om een gezonde en aantrekkelijke omgeving voor zichzelf te creëren en in stand te houden.

Maar hoe verhoudt de individuele verantwoordelijkheid zich tot de eindverantwoordelijkheid van de meerdere? Met name de groepsverantwoordelijkheid is een interessant fenomeen als het om ruimte gaat. De mate waarin men zich als groep verantwoordelijk voelt voor de omgeving, varieert enorm. Hoe hechter de band van de groep, hoe beter de groep in staat is om gezamenlijke inspanningen te verrichten en de gedeelde verantwoordelijkheid te dragen. Een hechte groep, waarin plezierig samengewerkt wordt, is vaak ook gedreven in het creëren en onderhouden van een prettige omgeving. In een prettige omgeving is de kans namelijk groot dat de goede sfeer behouden kan worden. Nieuwelingen worden in dit proces meegenomen. Overtreedt iemand de regels, dan corrigeert de groep de overtreder op vriendelijke toon en herstelt daarmee de balans.

Voorbeeldgedrag

Hoe kan je groepsverantwoordelijkheid creëren of vergroten? Mensen blijken eerder geneigd hun verantwoordelijkheden te nemen als het klimaat waarin ze terecht komen hen ook hiertoe uitnodigt. Een klimaat waarin men elkaar niet uitnodigt om verantwoordelijkheid te nemen, is vaak ook een klimaat waar men elkaar ook niet corrigeert. Het niet corrigeren kan ook opgevat worden als een code, of ongeschreven regel. Als mensen bijvoorbeeld veel rommel maken, voelen nieuwkomers zich vrij om zich ook zo te gedragen. Nieuwkomers worden zelfs impliciet uitgenodigd om zich zo te gedragen! Uit onderzoek naar straatvervuiling blijkt dat men in steegjes eerder vuil neerwerpt als het steegje al erg vies is. Is een steeg schoon, dan blijft deze steeg ook schoner, omdat mensen gewoonweg niet op het idee komen om hier iets op de grond te gooien. (Of misschien komen ze wel op het idee, maar houden ze zich in, omdat ze zien dat anderen dat ook niet doen.)

Voorbeeldgedrag speelt dus een grote rol in het proces waarin we een prettige omgeving voor onszelf creëren. Een manager die zelf een sloddervos is, zal dit uitstralen naar zijn personeel. Ditzelfde geldt voor een manager die zoekende is, of zoekende lijkt, of een manager die constant tegenstrijdige boodschappen verkondigt. Zijn gedrag en energie zal effect hebben op zijn personeel. Dit effect kan zichtbaar zijn in de ruimte waarin gewerkt wordt. Openbaart het zich niet in rommelige of verwaarloosde plekken, dan zal het zichtbaar zijn in het gebrek aan een inspirerende en veilig aanvoelende inrichting van de ruimte. De ruimte kan bijvoorbeeld kil en onpersoonlijk aan gaan voelen, deprimerend, geestdodend of steriel. Ook ouders, school of leerkrachten die het goede voorbeeld niet kunnen geven, kunnen onbewust zo'n sfeer creëren.

Een gezonde ruimte ontstaat als een leidinggevende ook daadwerkelijk de leiding neemt. Dat wil zeggen: Goede leiding geeft het goede voorbeeld als het gaat om verzorging van de ruimte. Goede leiding stelt duidelijke regels, bijvoorbeeld: 'Behandel de ruimte en het interieur met respect.' 'Hou het netjes en schoon.' Ze stimuleert haar ondergeschikte om deze regels na te leven en elkaar te corrigeren als de regels overtreden worden. Ze maakt haar omgeving bewust van de voordelen van een prettige ruimte en biedt mogelijkheden om een dergelijke omgeving te creëren. Ze weet en communiceert: Een fijne ruimte is geen vanzelfsprekendheid, het is iets wat je samen creëert en in stand houdt.

#omgeving #bedrijfsinrichting #schoolomgeving #schoolinrichting #opvoeding #sfeer #welbevinden #aandacht